(Bugün yine tek kelimede, TDK' de kayıtlı iki, halk ağzında ise çeşitli anlamı olan bir kelimeyi inceliyoruz.)
Soyka (I) : (isim, ağızlardan) Ölünün üzerinden çıkan giysi.
Soyka (II) : (isim, hayvan bilimi, Bulgarca) Tüyleri alacalı, bir tür küçük karga.
* * * * *
Kelime Kökeni :
Türkiye Türkçesi soy- fiilinden türetilmiştir.
Tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler :
“giysi” [Mesud b. Ahmed, Süheyl ü Nevbahar terc., 1354]
"Ki geydükleri soykaları arı / Semiz idi yorga idi atları"
“... ölünün üstünden çıkan giysi” [Türkiye'de Halk Ağızlarından Derleme Sözlüğü, 1930 yılından önce]
soyha, soyka: 1. Ölünün üstünden çıkan giysi. 2. Miras, kalıt.
* * * * *
Araştırmalarıma göre, "gereksiz, bir değeri olmayan eşya" anlamlarına gelen ve daha çok İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgesinde kullanılan bir kelime olduğunu öğrendim. Soyka kelimesinin çeşitli yörelerde birçok anlamı bulunmaktaymış. Bu anlamlar yöreden yöreye farklılık gösteriyor.
Ölünün üzerinden çıkarılan kıyafetlere “soyka” adı verilirken, işe yaramayan, önem ve değer taşımayan nesne anlamlarında da kullanılıyor, ayrıca erkeklerin cinsel organı olarak da kullanımının yaygın olduğu gözlenirken, Bulgarca olduğu söylenen, tüyleri farklı renklerden meydana gelen bir karga türü olarak kullanılıyormuş. Özellikle İç Anadolu bölgesinde “soykası batasıca” ve “soykası çıksın” gibi deyimlerin içinde kötü anlamlı olarak kullanıldığını öğrendim ki ailemden benzer deyimleri duyduğum için hiç yabancı gelmedi. Son olarak Orhan Kemal' den kelimenin cümle içinde kullanımına bir örnekle yazıyı sonlandırıyorum.
"O sarı sıcaklarda zehirli sıtmaya yakalansa iyi. Anası ana değil ki. Aladağdan serin soyka!"
{ಠ,ಠ}
|)__)
-”-”-
not : 1. tdk ve nişanyan sözlüklerden yararlanılmıştır.
2. görsel pikbest.com dan alıntıdır.
