"Ben senin gibi kışın karanlık yüzü, ilkbaharın beşuş çehresinden daha sevimlidir demem." - Ziya Gökalp
Kelime Kökeni :
Arapça bşş kökünden gelen başūş "güler yüzlü" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça başş veya başāşat "yüzü gülme" sözcüğünün ismi mübalağasıdır.
Kelime, Sevgili Nazlı Toaç tarafından önerilmiştir. Katkılarından dolayı teşekkür ederim.
25 Ekim 1936'da İstanbul'da doğan tiyatro sanatçısı, sinema oyuncusu ve şarkıcı Ayla Algan' ın babası Girit göçmeni tüccar Vedat Kasman, annesi ressam Nevzat Kasman'dır. Ailenin tek çocuğu olan Algan, çocukluğunda piyano, bale ve şan dersleri aldı. 5 yaşında başladığı piyano öğrenimini, lise öğrenimi için Fransa'ya gidene kadar 11 yıl boyunca sürdürdü. Ortaokulu, İstanbul'daki Notre Dame de Sion'da, liseyi Fransa'daki Versay Lisesinde okudu. Lise öğrenimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan ile evlendi. Eşi ile birlikte Amerika'da New York Broadway'de tiyatro üzerine sahne eğitimi alan sanatçı, Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nın kadrosuna girdi ve 1961'de Tarla Kuşu oyunu ile tiyatroda ilk rolünü oynadı. Aynı yıl Hamlet oyununda rol aldı; hem Ophelia hem de erkek rolü olmasına rağmen Hamlet karakterini canlandırmıştı. Bu nedenle "Erkek Hamlet" olarak anıldı. 1965'te Fizikçiler oyunuyla İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'ne layık görüldü ancak tiyatronun kolektif bir sanat olduğu gerekçesiyle ödülü geri çevirdi.
1966'da Muhsin Ertuğrul'un istifası üzerine Şehir Tiyatroları'ndan ayrıldı, bir süre LCC Tiyatro Okulu'nda tiyatro öğretmenliği ve oyuncu çalıştırma dersleri verdi. 1964'te yönetmenliğini Ertem Göreç'in yaptığı, senaryosu Vedat Türkali'ye ait olan Karanlıkta Uyananlar filmi ile ilk kez sinema dalında çalışmalara başladı. 1966'da Atıf Yılmaz'ın yönettiği "Ah Güzel İstanbul" filmi ile ilk kez başrol oynadı. 1971'de Paris'in ünlü konser salonu Olimpia'da sahneye çıkan Algan, 1972 yılında Paris'te Jean L. Bazault yönettiği Recamier Tiyatrosu'nda, Peter Brook'un Tiyatro Atölyesi'ne davetli olarak katılmıştır.
1972-1979 yılları arasında Paris'te yaşadı ve müzikle ilgilendi. 1972'de Turizm Bakanlığının isteği üzerine, Yunus Emre'nin 650. yıl dönümü için bir albüm hazırladı. 1973'te Bulgaristan'daki Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması'nda savaş karşıtı bir şarkı söyleyerek ikincilik ödülünü alan Algan, "UNICEF Onur Ödülü"ne layık görüldü. 1977'de Polonya Sopot Festivali'nde Oda Kızılderililerinin sorunları üstüne bir şarkı ile dünya birinciliği kazandı. BİLSAK Tiyatro Atölyesi'ni kurdu. 1988 yılında ise Beklan Algan, Erol Keskin, Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuvarı'nı (TAL) kurdu ve burada pek çok deneysel projeye imza atarak genç tiyatro oyuncularının eğitimine katkıda bulundu. Ayrıca 1996 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı. 1999-2001 sezonunda Kenan Işık’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda sahnelediği Şeyh Galip’in "Aşk Hastası" oyununu oynadıktan sonra, Şehir Tiyatroları'ndan emekli oldu.
Yunus Emre'nin şiirlerini Almanca, Fransızca, İngilizce dillerinde şiirli-şarkılı okuyarak Yunus Emre'yi dünyada tanıtmıştır. Onu halka mal eden ise mizahi bir dili olan "Koca Öküz" adlı şarkısı olmuştur. Yayına aldığım şarkı da halk arasında en sevilenlerdir. Ölene kadar hep üreten, çalışan ve sevgi dolu bir insan olan Ayla Algan, 4 Ocak 2024 tarihinde geçirdiği beyin kanaması sonucu 87 yaşında öldü.
Hayatını dolu dolu yaşayan, öğrenen, öğreten ve üreten bu çok yönlü sanatçımızı kaybettiğimiz için üzgünüm. Yattığı yerde huzurla, ışıklarda uyusun.
