BİR KELİME = KALLAVİ

Kallavi : (Arapça) 1. (isim, tarih) Vezir ve sadrazamların giydikleri bir tür kavuk.

2. (sıfat, mecaz) Çok iri, kocaman olan.

"Köşede, kesme taşlardan örülü istinat duvarına oturtulmuş, kallavi bir incir ağacını sırtlamış serin ve gölgeli çeşmeyi görünce, içim “Ohh!” dedi." - İlhami Algör

Birleşik kelime olarak kullanımı :

Kallavi fincan : (isim) İri, kulpsuz fincan.

      "Kallavi fincanını çalkalayıp çalkalayıp diker, dibinde hiç telve bırakmamacasına!" - Attilâ İlhan

Kelime Kökeni :

(Etimoloji sözlüğü web sayfasında kelimeye yönelik hiç bir şey bulamazken Nişanyan Sözlük' te aşağıdaki açıklamaları tespit ettim.)

Evliya Çelebi sözcüğün Macarcada "taç" için kullanıldığını belirtir, ancak Macarca sözcüğün aslı açık değildir. Orta Yunanca kalymmávkion καλυμμαύχιον ("yüksek baca şeklinde ruhban başlığı") sözcüğüyle ilgili olması mümkün görünüyor.

Tespit edilen en eski Türkçe kaynak ve diğer örnekler:

“Bir tür kavuk” [Evliya Çelebi, Seyahatname, 1665]

[Macarlar kral tacına] korona ve manlifke ve kallevine derler. Hattā āl-i Osman'da ḳallavī nām sarık andan kalmışdır.

[Ahmed Vefik Paşa, Lehce-ı Osmani, 1876]

ḳıllavī قلّوی, ḳıllāvī قلّاوی: kule resminde vezir kavuğu.  

Dip Not : Kallavi aynı zamanda Edirne mutfağına ait bir kurabiyenin de ismi.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

not: gif, giphy.com dan alıntıdır.

PAZAR GÜNÜ MÜZİĞİ 🎵 AJDA PEKKAN

Ajda Pekkan

12 Şubat 1946 İstanbul doğumlu Ayşe Ajda Pekkan' ın ailesi Boşnak kökenlidir ve çocukluğu babasının mesleği nedeniyle Gölcük, Kocaeli'de geçmiştir. Kendisi gibi ses sanatçısı kardeşi Semiramis Pekkan'ın desteğiyle 1961 yılında gece kulübü "Çatı"nın sahibi olan şarkıcı İlham Gencer'e ulaşan Ajda Pekkan, seslendirdiği Mina'nın "Il Cielo In Una Stanza" şarkısıyla müzik çalışmalarına başlamış, Los Çatikos müzik topluluğu eşliğinde bir müddet sahne çalışması yapmıştır. Yine 1963 yılında Ses dergisinin açtığı "Ses Sinema Artisti Yarışması"na katılan Ajda Pekkan, birinci olmuştur. Sanat kariyerine sinema oyunculuğuyla giriş yapan Ajda Pekkan, ilk 45'liği "Her Yerde Kar Var"ın beğenilmesi üzerine müzik hayatına atıldı.

Sinemaya adım atmadan önce tanıştığı Fecri Ebcioğlu, sinema yıllarında da Pekkan'a yardımcı olmuş ve 1965 yılında, "Her Yerde Kar Var" plağında Ebcioğlu'nun aranjmanlarını seslendirmiştir. Ebcioğlu'nun yabancı şarkılar üzerine Türkçe sözler yazarak Türk müziğine kazandırdığı "aranjman" tarzı şarkılar söyleyen Ajda Pekkan' ın peş peşe yayınlanan plaklarının ardından 1967 yılında çıkardığı "İki Yabancı" 45'liği ile aranjman dalında satış rekoru kırdı. "Dünya Dönüyor", "Saklambaç", "Boş Sokak", "Boşvermişim Dünyaya" ve "Üç Kalp" gibi üst üste plaklar yapan sanatçı, 1968'de Atina'da düzenlenen Uluslararası Apollonia Müzik Festivali'nde "Özleyiş", sonraki sene aynı festivalde "Perhaps One Day" şarkılarını seslendirmiştir. "Ve Ben Şimdi" şarkısıyla Barselona'daki "Akdeniz Şarkıları Festivali"nde Türkiye'yi temsil etmiştir. Tokyo'daki "Yamaha Müzik Festivali"nde "A Mes Amours" şarkısıyla başarılı sonuç elde eden şarkıcının şöhreti 1970'ler boyunca başta Avrupa olmak üzere ülkesi dışında giderek arttı ve farklı ülkelerde verdiği konserlerle pekişti. Bununla beraber 1978'de Fransızca bir albüm kaydetti. Kayıtları 15 milyonun üzerinde satan Ajda Pekkan, ülkesinde tüm zamanların en çok satan şarkıcılarından biridir. Hem sanatı, hem de imajıyla ülkesinde batılılaşmanın önde gelen figürleri arasında gösterilmektedir. Devlet Sanatçısı ünvanına,  Sanat ve Edebiyat Nişanı'na sahiptir. 

Pekkan, kariyerinin ilk yirmi yılı boyunca ithal besteler üzerine Türkçe söz yazılarak oluşturulan onlarca aranjman şarkıyı seslendirerek geçirdi. Genellikle Fikret Şeneş'in sözlerini yazdığı  ve hepimizin ezbere bildiği "Kimler Geldi Kimler Geçti", "Palavra Palavra", "Sana Neler Edeceğim", "Hoş Gör Sen", "Sana Ne Kime Ne", "Bambaşka Biri", "Uykusuz Her Gece" ve "O Benim Dünyam" gibi şarkılar hem Pekkan'ın, hem de Türk pop müziğinin en bilinen şarkılarına dönüştü. 

1970'lerden bu yana "Süperstar" lakabıyla anılan Pekkan, güçlü bir kadın figürü çizdiği şarkılarıyla Türk pop müziğinin öne çıkan isimlerinden biri hâline geldi. Güncel tuttuğu müzikal tarzı sayesinde 50 yılı aşkın bir süre popülerliğini koruyarak, kendisinden sonra gelen birçok şarkıcıyı da etkiledi. Yayını hazırlarken, şarkı seçiminde çok zorlandım, çünkü 70' lerden itibaren neredeyse tüm albümlerindeki şarkıların hepsinin anısı var. "Güçlü kadın" figürünün arkasında, vazgeçmek zorunda kaldıklarıyla, seçimleriyle yaşayan ve en mükemmelini yapmaya çalışan, bunca yıl adını müzik dünyasına kazımış sanatçıya ve ekibine saygı duyuyorum. Yukarıya dinlemeniz için tek bir şarkı bırakırken, ben Ajda ile ilgili bir sürü kayıt içine daldım. Dile kolay, 50 yıllık nostalji sonuçta :)

Keyifli ve müzikli bir pazar diliyorum sizlere.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

BİR KELİME = MİHMANDAR

Mihmandar : (isim, Farsça) ► Konukçu.

Konukçu : (isim) Yabancı konukların yanına verilen, onları gezdiren, onlarla ilgilenen kılavuz veya arkadaş; mihmandar.

"Bunu duyan Hakan, onlara mihmandarlık yapan yaşlı köylünün kınayıcı bakışlarına aldırmadan sarılmış direğe." - Ahmet Ümit (bir romanından)

Kelime Kökeni:

Farsça mihmāndār, "ev sahibi, konuk ağırlayan kimse" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük, Farsça mihmān, "konuk, misafir" sözcüğünden türetilmiştir. Bu sözcük aynı zamanda Avesta (Zend) dilinde yazılı örneği bulunmayan *maētha-māna- 'konut-kalan' sözcüğü ile eş kökenlidir. Avestaca sözcük Avesta (Zend) dilinde maēthana "konut, ev" sözcüğünden türetilmiştir. Avestaca sözcük Avesta (Zend) dilinde maēt- "konaklamak, kalmak" fiilinden türetilmiştir.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

not: fotoğraf internet görsellerden alıntıdır.

PAZAR GÜNÜ MÜZİĞİ 🎵 CHER

Cher

Şarkıcı, oyuncu ve televizyon karakteri olan Cher, 20 Mayıs 1946'da, Kaliforniya'da Cherilyn Sarkisian ismiyle dünyaya geldi. Babası John Sarkisian, uyuşturucu ve kumar sorunları olan Amerikalı Ermeni bir kamyon şoförüydü; annesi Georgia Holt, İrlandalı, İngiliz, Alman ve Cherokee soyundan geldiğini iddia eden eski bir model ve emekli bir aktristti. Cher, bebekken babası nadiren evde oluyordu ve annesiyle babası, o on aylıkken boşandı.

Müzik yaşamına 16 yaşındayken sevgilisi Sonny Bono aracılığıyla tanıştığı yapımcı Phil Spector ile başlayan Cher, Hollywood'da çeşitli kayıtlarda vokalistlik yaptı. 1960'ların başında ilk teklisini “Ringo, I Love You” adıyla yayımladıktan sonra, 1964'te Sonny Bono'nun yapımcılığında art arda tekliler çıkardı. 1965 yılında Bono ile yaptıkları "Look at Us" albümüyle Amerikan listelerinde ikinci sıraya yükselmeyi başaran sanatçı, televizyon programlarında da yer alarak tanınırlığını artırdı. 1966’da ise “Bang Bang” şarkısı Cher’i dünyaya tanıtan parça oldu. Aynı yıl "Cher" adını kullanmaya başladı ancak adını resmen Cher olarak değiştirmesi 1978'i buldu. 1970'te CBS televizyonuna birlikte yaptıkları "Sonny and Cher Live" adlı programa ünlü isimleri konuk ederek zirveye çıktı.

Bu süreçte her yıl çıkardığı yeni albümler ve şarkılarla liste başı olmayı sürdürdü. 1979 yılında ürettiği "Take My Home" adlı albümüyle 4,5 milyon satış rakamına ulaştı; bu albümle disco türüne geçmişti. Üç yıl sonra da pop rock tarzında yoğunlaşan sanatçı 1982'de ilk sinema filminde rol aldı. 1985’te “Mask” filmindeki rolü için “Cannes Film Festivali En İyi Aktris” ödülünü almasının ardından, 1987 yılında “Moonstruck” filmiyle en iyi kadın oyuncu dalında Oscarı’nı aldı. 1998 yılında evlenip ayrıldığı eski eşi ve partneri Sonny Bono'yu yitirerek onun anısına da bir albüm yaptı, "Sonny and Me: Cher Remembers". Dans müziği ile diğer türler arasında gelgitler yaşayan Cher, sinema ve müzik kariyeri boyunca birçok ödül kazandı. Müzik ve sinemadaki başarısının yanısıra, sansasyonel yaşantısıyla da basının gündeminden hiç düşmeyerek 90’lı yılların Amerikan ikonlarından biri oldu. 

Onun filmlerini izlemekten daima çok keyif almışımdır. "The Witches of Eastwick", "Mask",  "Moonstruck", "Mermaids" ilk aklıma gelen filmler. Yukarda eklediğim videodaki şarkı, "Mermaids" filminden.

Müzikli, harika bir pazar dilerim herkese.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

BİR KELİME = TEMBİH

Tembih : (Arapça, tenbih) 1. (isim) Bir şeyin belli biçimde ve yolda yapılmasını söyleme, bunu üsteleyerek hatırlatma.

      "Bu zılgıtın içinde bir daha böyle yergiler yazmaması tembihi de vardır." - Salâh Birsel

2. (isim, biyoloji) Uyarım.

Kelimenin birleşik fiil olarak kullanımı da aşağıdaki gibidir:

Tembih etmek : Bir şeyin belli biçimde ve yolla yapılmasını istemek, söylemek.

      "Ertesi gün ayrılırken tekrar oradan geçmemi sıkı sıkı tembih ediyorlar." - Halide Edip Adıvar

Kelime Kökeni:

Arapça nbh kökünden gelen tanbīh,  "uyarma" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça nabah  "uyanma, ayma, farketme" sözcüğünün tefˁîl vezni (II) masdarıdır.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

not: gif, anetteinselberg.com sayfasından alıntıdır.

PAZAR GÜNÜ MÜZİĞİ 🎵 THE CARPENTERS

The Carpenters

 Bu müzik grubu, Karen ve Richard Carpenter adlı iki kardeş tarafından oluşturulan, pop ve soft rock tarzı müzikler yapmış olan ikili. Yaptıkları albüm satışları 100 milyonu aştığı için en çok satan müzisyenler listesinde yer almaktadırlar.

Connecticut' ta dünyaya gelen kardeşlerden Richard 15 Ekim 1946, Karen 2 Mart 1950 doğumludur. 1963 yılında Kaliforniya'ya taşınmışlar ve burada gittikleri Downey Lisesinde Richard piyano ile Karen ise bateri ile ilgilenmeye başlamıştır. 1966 yılında bir arkadaşları ile Richard Carpenter Trio grubunu kurmuşlardır. 1970'li yıllarla birlikte çıkış yaptıkları şarkılar gelmeye başlamıştır. Close to You, We've Only Just Begun, For All We Know ve Rainy Days and Mondays bunlardan bazılarıdır. 

1980'li yılların başına dek süren başarılı dönem sonrası Karen Carpenter'ın "Anoreksiya nervoza" adlı rahatsızlığı ilerlemiş ve bu dönem psikoterapi dahil olmak üzere çeşitli tedaviler almıştır. Ancak 4 Şubat 1983 tarihinde Downey'de babasının evinde 32 yaşında bu rahatsızlığı ile gelişen kalp yetmezliği sonucu yaşama veda etmiştir. Richard Carpenter sonrasında bir dönem daha çalışmalarını devam ettirse de ikili oldukları dönemdeki kadar başarıyı yakalayamamıştır.

Şarkılarını dinlediğinizde çoğunuz o yıllardan hatırlayacaktır belki. O döneme yetişememiş olanlar ise şimdi dinlediklerinde farkedeceklerdir; öyle kalbe dokunan şarkılar yapıp, seslendirdiler ki, dili yabancı olsa da sanki biliyor ve anlıyormuşsunuz gibi adeta. Karen' in yaşamı maalesef çok kısa sürmüş ve ondan sonra tek başına bir şeyler yapmaya çabalasa bile iki sesin verdiği duyguyu, Richard tek başına veremezdi. Sihir, ikisi bir aradayken çalışıyordu çünkü. 

Bu pazar günümüze eşlik ettikleri için teşekkürler ve alkışlar ikisine gitsin.

Müzikli pazarlar,

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

BİR KELİME = BEŞUŞ

Beşuş : (sıfat, Arapça) Güler yüzlü.

      "Ben senin gibi kışın karanlık yüzü, ilkbaharın beşuş çehresinden daha sevimlidir demem." - Ziya Gökalp

Kelime Kökeni : 

Arapça bşş kökünden gelen başūş "güler yüzlü" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük Arapça başş veya başāşat  "yüzü gülme" sözcüğünün ismi mübalağasıdır.

Kelime, Sevgili Nazlı Toaç tarafından önerilmiştir. Katkılarından dolayı teşekkür ederim.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

not: fotoğraf internetten alıntıdır.

PAZAR GÜNÜ MÜZİĞİ 🎵 AYLA ALGAN

Ayla Algan

25 Ekim 1936'da İstanbul'da doğan tiyatro sanatçısı, sinema oyuncusu ve şarkıcı Ayla Algan' ın babası Girit göçmeni tüccar Vedat Kasman, annesi ressam Nevzat Kasman'dır. Ailenin tek çocuğu olan Algan, çocukluğunda piyano, bale ve şan dersleri aldı. 5 yaşında başladığı piyano öğrenimini, lise öğrenimi için Fransa'ya gidene kadar 11 yıl boyunca sürdürdü. Ortaokulu, İstanbul'daki Notre Dame de Sion'da, liseyi Fransa'daki Versay Lisesinde okudu. Lise öğrenimi devam ederken tanıştığı Beklan Algan ile evlendi. Eşi ile birlikte Amerika'da New York Broadway'de tiyatro üzerine sahne eğitimi alan sanatçı, Türkiye'ye döndükten sonra İstanbul Şehir Tiyatroları'nın kadrosuna girdi ve 1961'de Tarla Kuşu oyunu ile tiyatroda ilk rolünü oynadı. Aynı yıl Hamlet oyununda rol aldı; hem Ophelia hem de erkek rolü olmasına rağmen Hamlet karakterini canlandırmıştı. Bu nedenle "Erkek Hamlet" olarak anıldı. 1965'te Fizikçiler oyunuyla İlhan İskender En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'ne layık görüldü ancak tiyatronun kolektif bir sanat olduğu gerekçesiyle ödülü geri çevirdi. 

1966'da Muhsin Ertuğrul'un istifası üzerine Şehir Tiyatroları'ndan ayrıldı, bir süre LCC Tiyatro Okulu'nda tiyatro öğretmenliği ve oyuncu çalıştırma dersleri verdi. 1964'te yönetmenliğini Ertem Göreç'in yaptığı, senaryosu Vedat Türkali'ye ait olan Karanlıkta Uyananlar filmi ile ilk kez sinema dalında çalışmalara başladı. 1966'da Atıf Yılmaz'ın yönettiği "Ah Güzel İstanbul" filmi ile ilk kez başrol oynadı. 1971'de Paris'in ünlü konser salonu Olimpia'da sahneye çıkan Algan, 1972 yılında Paris'te Jean L. Bazault yönettiği Recamier Tiyatrosu'nda, Peter Brook'un Tiyatro Atölyesi'ne davetli olarak katılmıştır. 

1972-1979 yılları arasında Paris'te yaşadı ve müzikle ilgilendi. 1972'de Turizm Bakanlığının isteği üzerine, Yunus Emre'nin 650. yıl dönümü için bir albüm hazırladı. 1973'te Bulgaristan'daki Uluslararası Altın Orfe Şarkı Yarışması'nda savaş karşıtı bir şarkı söyleyerek ikincilik ödülünü alan Algan, "UNICEF Onur Ödülü"ne layık görüldü. 1977'de Polonya Sopot Festivali'nde Oda Kızılderililerinin sorunları üstüne bir şarkı ile dünya birinciliği kazandı. BİLSAK Tiyatro Atölyesi'ni kurdu. 1988 yılında ise Beklan Algan, Erol Keskin, Haluk Şevket Ataseven ile birlikte Tiyatro Araştırma Laboratuvarı'nı (TAL) kurdu ve burada pek çok deneysel projeye imza atarak genç tiyatro oyuncularının eğitimine katkıda bulundu. Ayrıca 1996 yılında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda Genel Sanat Yönetmeni Yardımcılığı yaptı. 1999-2001 sezonunda Kenan Işık’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nda sahnelediği Şeyh Galip’in "Aşk Hastası" oyununu oynadıktan sonra, Şehir Tiyatroları'ndan emekli oldu.

Yunus Emre'nin şiirlerini Almanca, Fransızca, İngilizce dillerinde şiirli-şarkılı okuyarak Yunus Emre'yi dünyada tanıtmıştır. Onu halka mal eden ise mizahi bir dili olan "Koca Öküz" adlı şarkısı olmuştur. Yayına aldığım şarkı da halk arasında en sevilenlerdir. Ölene kadar hep üreten, çalışan ve sevgi dolu bir insan olan Ayla Algan, 4 Ocak 2024 tarihinde geçirdiği beyin kanaması sonucu 87 yaşında öldü.

Hayatını dolu dolu yaşayan, öğrenen, öğreten ve üreten bu çok yönlü sanatçımızı kaybettiğimiz için üzgünüm. Yattığı yerde huzurla, ışıklarda uyusun.

Sanat ve müzikle içiçe bir yaşam dilerim herkese,

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

BİR KELİME = MEZBELE

Mezbele : (Arapça) 1. (isim) Çöplük.

      "Köyün mezbelesinde, köpek enikleriyle insan yavruları birbirine karışmış, oynaşıyorlar." - Yakup Kadri Karaosmanoğlu

2. (isim, eskimiş, mecaz) Aşağılık ve kötü durum.

Kelimenin Kökeni :

Arapça zbl kökünden gelen mazbalat  "çöplük" sözcüğünden alıntıdır. Arapça sözcük, Arapça zibl  "çöp, dışkı" sözcüğünün ismi zaman ve mekânıdır.

{ಠ,ಠ}

 |)__) 

-”-”-

not: fotoğraf, dailymoiton.com ' dan alıntıdır.